محمد تافلاتیتافلاتی، محمدبن محمد طیّب مالکی، فقیه و شاعر حنفی قرن دوازدهم است. ۱ - مشخصاتوی در مغرب زاده شد؛ از زمان تولدش اطلاعی در دست نیست. از کودکی به تحصیل پرداخت و در هشت سالگی قرآن را حفظ کرد. در نحو، آجرومیّه صنهاجی را نزد پدر خود و در عقاید، کتاب سنوسیّه را نزد شیخ محمد سعدی جزایری آموخت و هنوز به سن بلوغ نرسیده بود که کتاب سنوسیّه را برای طلاّب تدریس می‌کرد. سپس به قصد ادامه تحصیل به طرابلس و از آن‌جا به مصر رفت و در الازهر مشغول تحصیل شد. ۲ - اساتیدوی نزد استادانی چون محمدبن سالم حنفی (متوفی ۱۱۸۲) صاحب کتاب الثمره البهیّه و احمد ملوی (متوفی ۱۱۸۱) علم آموخت. [۱]
محمد خلیل بن علی مرادی، سِلک الدُرَر فی اعیان القرن الثانی عشر، ج۴، ص۱۰۲ـ ۱۰۵، بولاق ۱۲۹۱ـ۱۳۰۱، چاپ افست بغداد (بی تا).
[۲]
محمد عبدالحی بن عبدالکبیر کتانی، فهرس الفهارس و الاثبات، ج۱، ص۲۶۹، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۲.
[۳]
الموسوعه الفلسطینیه، دمشق ۱۹۸۴، ج۴، ص۱۴۴.
۳ - اسارت توسط اروپاییانپس از مدتی، هنگامی که از راه دریا قصد بازگشت به وطن داشت، به دست فرنگیان (اروپاییان) اسیر و روانه مالطه (مالت) شد. تافلاتی دو سال در آن‌جا اقامت کرد و با احاطه علمی به مناظره با مسیحیان در باره الوهیت مسیح و معجزه پیامبر اکرم صلی اللّه علیه و آله وسلم و دیگر مسائل پرداخت و به رغم سن کم، بر آنان فایق آمد. [۴]
محمد خلیل بن علی مرادی، سِلک الدُرَر فی اعیان القرن الثانی عشر، ج۴، ص۱۰۳ـ۱۰۴، بولاق ۱۲۹۱ـ۱۳۰۱، چاپ افست بغداد (بی تا).
وی پس از این توقف در مالطه به اسکندریه و قاهره و حجاز و یمن و بحرین و بصره و حلب سفر کرد؛ از زمان و مدت این سفرها اطلاعی در دست نیست. ۴ - سرگذشتسپس در بیت المقدس اقامت گزید و در ۱۱۹۰ یا ۱۱۹۱ از دنیا رفت. [۵]
محمد خلیل بن علی مرادی، سِلک الدُرَر فی اعیان القرن الثانی عشر، ج۴، ص۱۰۸، بولاق ۱۲۹۱ـ۱۳۰۱، چاپ افست بغداد (بی تا).
[۶]
الموسوعه الفلسطینیه، دمشق ۱۹۸۴، ج۴، ص۱۴۴.
[۷]
ج ۲، ستون ۳۴۱، اسماعیل بغدادی، هدیه العارفین، ج ۲، در حاجی خلیفه، ج ۶.
۵ - تالفاتتألیفات تافلاتی را در نظم و نثر بیش از هشتاد اثر دانسته اند، از جمله: تحفه المجدین؛ غایه الارشاد فی احادیث البلاد؛ حسن التبیان فی معنی مدلول القرآن؛ الصلح بین المجتهدین؛ القهوه والدخان؛ المعراج؛ اسرارالبسمله؛ صخره بیت المقدس؛ الاسعاد فی شرح و تخمیس بانت سعاد؛ و دیوان شعر. [۸]
ج ۱، ستون ۲۵۷، اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون، ج ۱، در حاجی خلیفه، ج ۳.
[۹]
الموسوعه الفلسطینیه، دمشق ۱۹۸۴، ج۴، ص۱۴۴.
[۱۰]
محمد خلیل بن علی مرادی، سِلک الدُرَر فی اعیان القرن الثانی عشر، ج۴، ص۱۰۵، بولاق ۱۲۹۱ـ۱۳۰۱، چاپ افست بغداد (بی تا).
[۱۱]
زرکلی، ج۷، ص۶۹.
۶ - فهرست منابع(۱) اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون، ج ۱، در حاجی خلیفه، ج ۳. (۲) اسماعیل بغدادی، هدیه العارفین، ج ۲، در حاجی خلیفه، ج ۶. (۳) زرکلی. (۴) محمد عبدالحی بن عبدالکبیر کتانی، فهرس الفهارس و الاثبات، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۲. (۵) محمد خلیل بن علی مرادی، سِلک الدُرَر فی اعیان القرن الثانی عشر، بولاق ۱۲۹۱ـ۱۳۰۱، چاپ افست بغداد (بی تا). (۶) الموسوعه الفلسطینیه، دمشق ۱۹۸۴. ۷ - پانویس
۸ - منابعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «تافلاتی»، شماره۳۱۶۷. |